شاه پسند

گل شاهپسند با نام علمی “Lantana camara” یک گونه گیاه گلدار در خانواده شاهپسند (Verbenaceae) بومی مناطق گرمسیری آمریکا و آفریقا است. ساقه‌های آن خاردار و برگ‌هایش تخم مرغی و موج دار است و میوه‌های آن سمی هستند. از آنجایی که بسیاری از آنان بلند قامت می‌شوند و به طور کل این گیاهان بین 50 سانیتمتر تا 2 متر ارتفاع دارند و به شکل بوته ای رشد می‌کنند به شاه پسند درختچه ای معروف شده اند که اصولا گیاهانی همیشه سبز هستند، اما این مسئله بستگی به دمای محیط نیز دارد. این گیاه دارای گل آذین چتری با گل‌هایی به رنگ‌های قرمز- نارنجی و یا دو رنگ جدا از هم، زرد، است. ویژگی بارز این گیاه، تغییر رنگ گل‌ها همزمان با افزایش سن است به گونه ای که گل‌ها در ابتدا زرد، بعد نارنجی و بعد قرمز رنگ می‌شوند. در مناطق گرمسیری و موطن این گیاه، گلدهی آن به شکل پیوسته در سراسر سال ادامه دارد، اما در سایر مناطق، رشد و گلدهی بستگی به دمای هوا دارد و اوج آن در تابستان است. دلیل نگهداری و پرورش این گیاه به عنوان گیاهی زینتی گل‌های زیبای آن است که گاهی رنگ بندی آن بسیار زیبا می‌باشد. به خصوص اینکه گل‌های این گیاه مورد علاقه بسیار زیاد پروانه ها است و موجب جمع شدن تعدادی پروانه در اطراف خودش می‌شود. خاک و محیط با رطوبت کم برای این گیاه ترجیح داده می‌شود. بسیار مقاوم در برابر گرما و خشکسالی است.

شما می‌توانید جهت خرید بذر گل شاهپسند به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

نیازها و روش نگهداری گل شاهپسند در خانه

آبیاری: این گیاه نیاز آبی کمی دارد و به خشکی خاک مقاومت نسبتاً خوبی دارد و اصولاً آبیاری بیش از اندازه موجب کاهش گلدهی گیاه می‌شود. از طرفی اگرچه شاهپسند به خشکی مقاومت خوبی دارد، اما آبیاری منظم این گیاه می‌تواند منجر به گلدهی بهتر این گیاه شود. اگر در مناطق گرم زندگی می‌کنید سعی کنید که لایه ای به ضخامت حدود 8-3 سانتیمتر از خاک برگ در اطراف ساقه گیاه پخش کنید. وجود این لایه به تاخیر در تبخیر آب و مرطوب نگهداشتن خاک پای گیاه در روزهای گرم کمک می‌کند.

نور:در مکانی که در طی روز حداقل 6-5 ساعت از نور مستقیم آفتاب بهره مند است این گیاه را بکارید. کمبود نور از جمله عوامل عدم گلدهی مناسب شاهپسند و زرد شدن برگ‌های گیاه است که اگر با رطوبت نیز همراه شود احتمال شیوع بیماری‌های قارچی همانند سفیدک پودری وجود دارد.
دما: گرمای هوا را به خوبی تحمل می‌کند و مشکلی با هوای گرم ندارد. البته در هوای بسیار گرم بخصوص اگر با خشکی خاک نیز مواجه شود اگرچه از بین نمی رود اما گلدهی آن کاهش می یابد. سرمای هوا را حداقل تا 10 درجه تحمل می کند. هر مقدار که به چنین دمایی نزدیک شویم از رشد و گلدهی گیاه کاسته میشود، به تدریج برگهایش زرد می شود و گیاه از بین خواهند رفت. البته اگر هوا به شکل ناگهانی سرد شود ، برگها تیره رنگ و سیاه رنگ و گلها نیز تیره و قهوه ای شده و می ریزند. با نزدیک شدن دما به صفر درجه قسمت هوایی گیاه به تدریج از بین می رود و در 2- درجه سانتیگراد این قسمت به طور کل می خشکد اما قسمت زیرزمینی می تواند زنده باقی بماند و با گرم شدن هوا مجدد قسمت هوایی از آن بروید. اما اگر هوا سردتر از این شود، قسمت زیرزمینی نیز از بین خواهد رفت.
خاک: شاه پسند درختچه ای نسبت به خاک سختگیر نیست و تقریبا در هر نوع خاکی می‌روید البته وجود خاک با زهکش خوب که آب را در خود نگه نمی‌دارد به رویش آن کمک می‌کند. زیرا وجود رطوبت همیشگی در اطراف ریشه‌های آن منجر به کاهش گلدهی این گیاه می‌شود. این مسئله بخصوص زمانی که قصد پرورش این گیاه را در گلدان دارید به خوبی رعایت کنید. یعنی از مخلوط‌های خاکی که در آنان حتما از موادی مانند خاک برگ، کوکوپیت، پرلایت، پیت موس و شن وجود دارد استفاده کنید.

کوددهی : کوددهی اگر بیش از اندازه باشد باعث می‌شود گیاه مقدار زیادی ساقه و برگ تولید کند و کمتر گل بدهد. یک بار کوددهی در اول بهار و یک بار اول تابستان کافی می‌باشد ( با فرمول ۱۰-۱۰-۱۰ ) مثلا می‌توانید از مخلوطی همانند یک قسمت خاک معمولی+یک قسمت خاک برگ+یک قسمت مخلوط کوکوپیت به همراه پرلایت استفاده کنید. همچنین  کوددهی بیش از اندازه نیز چنین مسئله ای ایجاد می‌کند و منجر به رویش برگ‌ها و ساقه و کاهش گلدهی آن می‌شود. بنابراین کافی است که یک بار در ابتدای بهار و مرتبه دوم در ابتدای تابستان با کودی کامل با فرمول 10-10-10 این گیاه را کود دهید.

طرز کاشت گل شاه پسند و تکثیر آن

 با کاشت بذر گل شاه پسند و قلمه می‌توان این گیاه را تکثیر کرد. اما اصولاً میزان جوانه زنی بذرهای شاهپسند پایین است مگر آنکه پوشش گوشتی میوه ابتدا از اطراف بذر برداشته شود و سپس بذرها کاشته شوند با این وجود ممکن است که بیش از نیمی از بذرها جوانه نزنند. برای افزایش میزان جوانه زنی می‌توان بذرها را ابتدا در آب خیساند و مرتباً به بذرها را بررسی کرد. آنهایی که متورم شده‌اند را برداشته و فوراً کاشت. آنهایی را که آب جذب نمی‌کنند، را بار دیگر در آبی که نسبتاً گرم است بخیسانید تا آب جذب کرده و متورم شوند. بذرهایی که اصلا آب جذب نمی‌کنند شانسی برای جوانه زنی ندارند. بذرها باید در بستری سبک که همواره مقداری از رطوبت را در خود دارد کاشت. بنابراین می‌توان از پیت ماس+خاک برگ و یا کوکوپیت+پرلایت برای کاشت بذرها استفاده کرد. بر روی بذرها نیز لایه نازکی است شن بریزید البته به نحوی که خیلی پوشانده نشوند. بذر این گیاه برای جوانه زنی به نور نیاز دارد. پوشاندن سطح گلدان با یک پلاستیک به حفظ رطوبت هوا کمک کرده و این عمل نیز به جوانه زنی بذرها کمک می‌کند. دمای حدود 24 درجه سانتیگراد به جوانه زنی بدرها کمک می‌کند و جوانه زنی بذرها حدود 60 الی 14 روز طول می‌کشد. گیاهان جوان حاصل از بذر را زمانی به فضای باز منتقل کنید که دمای هوا نیز در حدود 24 درجه باشد. کاشت قلمه راه دیگر تکثیر شاهپسند است. از این طریق گیاه بدست آمده از نظر خصوصیات ظاهری کاملاً شبیه گیاه مادری است، اما اگر از بذر استفاده کنیم گیاهان حاصل ممکن با گیاه مادری متفاوت باشند. قلمه را می‌توان از ساقه‌هایی که حاصل از رشد سال جاری است تهیه کرد. زمان تهیه قلمه نیز در اواخر تابستان و یا در طی پاییز می تواند باشد. طول قلمه در حدود 20-15 سانیتمتر و با داشتن حداقل سه برگ و یا سه گره (محل اتصال برگ‌ها به ساقه را گره می‌نامند) تهیه  کرد. برگ‌های پایین قلمه را حذف کنید و آنان را در بستری همانند مخلوط خاک برگ + شن و یا خاک برگ + کوکوپیت و پرلایت بکارید. البته قبل از کاشتن قلمه‌ها، مخلوط را به خوبی مرطوب کرده و بعد از آن نسبت به کاشت قلمه‌ها اقدام کنید. اگر در هنگام کاشت حدود یک سوم طول قلمه در خاک فرو رود کافی است. گلدان حاوی قلمه‌ها را در اتاقی نسبتاً گرم و بدور از نور خورشید قرار دهید و مراقب عدم خشک شدن بستر کاشت باشید. اما در آبیاری زیاده روی نکنید زیرا ممکن است قلمه‌ها بپوسند و از بین بروند. ریشه دهی معمولاً در طی 4-3 هفته انجام می‌شود و بعد از گذشت 2-1 ماه دیگر می‌توان این گیاهان جوان را به گلدان‌هایی مستقل منتقل کرد.

هرس: برای هرس شاهپسند باید تا حدود اواخر زمستان صبر کرد. سپس شاخه‌های گیاه را طوری قطع کرد که حدود 30 سانتیمتر از آنان باقی بمانند. ساقه‌های باقی مانده را با لایه ای از کود پوسیده دامی + خاک برگ که حداقل 10 سانتیمتر ضخامت دارد باید پوشاند. وجود این لایه به حفاظت از شاخه‌ها در برابر سرمای زمستانه کمک قابل توجهی می‌کند. در بهار صبر کنید تا آخرین یخبندان‌ها نیز تمام شود و سپس این پوشش را کنار بزنید. سپس می‌توانید قسمت‌های صدمه دیده از سرمای زمستانه را در این زمان از سال کوتاه کنید. قسمت‌های سالم می توانند به خوبی و با سرعت رشد کنند و ساقه‌های جدید را تولید کنند.

برای خرید سم و قارچ کش به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

آفات و بیماری‌ها: معمولا آفات برای این گیاه مزاحمت ایجاد نمی‌کنند اما هر چند وقت یکبار برگ‌های گیاه را برای شته‌ها، شپشک‌ها و کنه‌های تار عنکبوتی بررسی کنید. از بیماری‌های گیاه نیز می‌توان به برخی بیماری‌های قارچی همانند سفیدک پودری و لکه برگی قارچی و پوسیدگی ریشه اشاره کرد. شرایط سرد و مرطوب و عدم وجود نور کافی از جمله شرایط مساعد برای شیوع این بیماری‌های قارچی است.

بیشتر بدانید:

• در زمان کار با این گیاه، حتما باید دستکش استفاده نمود، چون شیره گیاه برای پوست حساسیت زاست.
• بهتر است یک لایه خاک برگ ضخیم در پای ساقه قرار گیرد تا تبخیر از سطح خاک کمتر شود.
• خواص گل شاه پسند : عصاره برگ تازه، ضد باکتری و به طور سنتی در برزیل به عنوان تب بر، ضد نفخ و در درمان سیستم تنفسی استفاده می‌شود.
• عصاره متانولی Lantana camara برگ نشان داده شده التیام زخم های معده و همچنین جلوگیری از توسعه زخم اثنی عشر در موش است.
• خاصیت ضد روماتیسمی (Antirhumatic) جوشاندۀ برگ‌های آن، که به آب حمام افزوده می‌شود، اشاره کرد.
• در کشت با قلمه، نباید آبیاری زیاد باشد، زیرا قلمه می‌پوسد.