معرفی جامع سرخس‌ها: گیاهان آونددار با بیش از 360 میلیون سال قدمت

در طبقه بندی گیاهان در دسته گیاهان آوندار بدون دانه شاخه ایی  بنام سرخس ها وجود دارد.

برای معرفی انواع سرخس ها باید بدانیم که سرخس‌ها (Ferns) از گیاهان آونددار بدون دانه (Tracheophyta) هستند که بیش از 360 میلیون سال قدمت دارند. این گیاهان به‌جای دانه، از طریق هاگ تکثیر می‌شوند و عمدتاً در محیط‌های مرطوب و نیمه‌سایه رشد می‌کنند.

ویژگی‌های کلی سرخس‌ها

• ساختار برگ (فروند): برگ‌های پَرمانند یا کامل
• هاگ‌دان (Sporangia): در زیر برگ‌ها یا روی ساقه‌های مخصوص تشکیل می‌شوند
• ریزوم: ساقه‌های زیرزمینی برای رشد و گسترش گیاه
• تکثیر: از طریق هاگ (نه دانه)

دسته‌بندی سرخس‌ها و گونه‌های معروف

1. سرخس‌های زینتی (معروف‌ترین گونه‌ها برای نگهداری در خانه)

• سرخس بوستون (Nephrolepis exaltata): برگ‌های پرپشت و آویزان، مناسب برای سبدهای آویز
• سرخس شاخ‌گوزنی (Platycerium bifurcatum): برگ‌های پهنی شبیه شاخ گوزن
• سرخس پرسیاوشان (Adiantum capillus-veneris): برگ‌های ظریف و نازک با نیاز به رطوبت بالا
• سرخس آشیانه‌ای (Asplenium nidus): با برگ‌های پهن و کشیده
• سرخس دکمه‌ای (Pellaea rotundifolia): برگ‌های گرد و کوچک
• سرخس نقره‌ای (Pteris cretica): با رگه‌های نقره‌ای روی برگ‌ها

2. سرخس‌های درختی (Tree Ferns)

• سرخس درختی استرالیایی (Dicksonia antarctica)
• سرخس درختی نیوزیلندی (Cyathea dealbata)
• سرخس درختی هاوایی (Cibotium glaucum)
• سرخس درختی مکزیکی (Cnemidaria horrida)

3. سرخس‌های آبی (Aquatic Ferns)

• سرخس آبی سالوینیا (Salvinia natans)
• سرخس آزولا (Azolla filiculoides): رشد سریع با توانایی تثبیت نیتروژن
• سرخس آبی مارسیلیا (Marsilea quadrifolia)
• سرخس آبی سرخس‌برگ (Ceratopteris thalictroides)

4. سرخس‌های مقاوم (Xeric Ferns)

• سرخس شمشیری (Polystichum munitum): مقاوم به سرما با نیاز آبی کم
• سرخس برگ‌نیزه‌ای (Blechnum spicant): تحمل بالای خشکی
• سرخس دم‌روباهی (Nephrolepis exaltata)

کاربردهای سرخس‌ها

• تصفیه هوا: جذب آلاینده‌های محیطی
• تصفیه آب: گونه‌های آبی مانند آزولا و سالوینیا
• استفاده دارویی:
  • سرخس نر (Dryopteris filix-mas): ضد کرم روده
  • سرخس پنجه‌گرگی (Polypodium vulgare): خلط‌آور و تسکین سرفه
• کشاورزی: استفاده به عنوان کود سبز در شالیزارها
• طراحی فضای سبز: ایجاد محیط‌های طبیعی و مرطوب